فولاد دمشقی چیست؟

فولاد دمشقی

فولاد دمشقی به عنوان یکی از فلزات مورد استفاده برای ساخت تیغه شمشیرها یا تیغه‌های برنده، استفاده می‌شود.این فولاد با استفاده یک ماده خام به منظور ساخت آلیاژ ساخته می‌شود. این نوع از فلزات دارای مشخصه ظاهری خاصی می‌باشند, که به صورت یک الگوی گروهی و لکه دار می‌باشند که یادآور جریان آب است. این تیغه‌ دمشقی به استحکام و مقاومت به ضربه، و قابلیت تیز بودن و مقاوم بودن آنها مشهور می‌باشند. در گذشته تولید این سلاح در شهر دمشق در سوریه انجام می‌گرفت.

روش ساخت

روش اصلی تولید این نوع فولاد به صورت ناشناخته است. به تازگی تلاش‌هایی برای کپی کردن و شبیه‌سازی آن انجام شده‌است که به علت تفاوت در ماده خام اولیه و تفاوت در تکنیک ساخت موفقیت چندانی حاصل نشده است

در گذشته این تیغه‌ دمشقی به شکافتن یک بشکه یا بریدن یک تارمو در اثر افتادن روی تیغه و بریدن آن بر اثر تیز بودن تیغه‌ها شهرت داشته‌است.

در سال ۲۰۰۶ میلادی یک تحقیق ثابت کرد که وجود نانو وایرها و نانو تیوب‌های کربن در یک تیغه آهنگری شده مشهود است؛ که این اثر در نتیجه اکولوژی جنگل‌ها و پدیده کربورایزینگ در آهن با مقدارهای مشخص ایجاد می‌شود و از مشخصه‌های آن قابلیت آهنگری بیشتر و به کارگیری به عنوان آلیاژ مورد نظر بود، که این کربن‌های نانو تیوب از فیبرهای گیاهی مشتق شده‌است.

این فولاد جادویی از طریق وارد کردن شمش از هند انجام می‌گرفت که شواهد تاریخی نشان دهنده استفاده از بوته ذوب در روز تولد تامیل نادو قبل از رایج شدن در عصر متداول بوده‌است.

لازم به ذکر است عرب‌ها این فلز را از هند به دمشق وارد می‌کردند که در صنعت سلاح سازی شهرت داشت و این روند از قرن سوم تا هفدهم انجام می‌گرفت.

نکاتی که لازم میدانیم درباره فولاد دمشقی به شما عزیزان ارائه کنیم :
۱: اگر سطح آن تمیز و عاری از رطوبت نباشد امکان زنگ زدن و تغییر رنگ تیغه این فولاد وجود دارد. بنابراین شرایط نگه‌داری نیز اهمیت دارد.

۲: هیچ علت روشنی برای نام گذاری تیغه دمشقی ذکر نشده است اما سه علت مشهود برای نام‌گذاری فولادهای دمشقی وجود دارد که عبارتند از:
الف – این فولادها در دمشق ساخته می‌شدند.
ب – خرید این فولاد و فروش آن در دمشق انجام می‌شد. زیرا شهر دمشق معروف‌ترین محل برای فروش چاقوی دمشقی بود.
ج – شکل ظاهری این فولادها بسیار شبیه به نوعی از پارچه‌های دمشقی بود.

۳: ساخت تیغه دمشقی طوری است که در پایان شکل ظاهری موج‌دار تیره و روشن دارد. این فولادها با ارزش هستند فارغ از زیبایی، لبه‌ی تیزی دارند که سخت و انعطاف‌پذیر است.

۴: کاربرد فولاد دمشقی در ساخت اسلحه است. این اسلحه‌ها بسیار فوق العاده‌تر از اسلحه‌های ساخته شده از آهن هستند. باید توجه کنیم که فولادهای پر کربنی که از قرن نوزدهم ساخته شدند؛ از لحاظ کیفیت از فولادهای دمشقی بهتر هستند . ۶:محبوبیت فولاد دمشقی به دلیل استفاده از موادی است که در آن روزگار قابل استفاده بود . با پیشرفت زمان مواد بهتری برای ساخت انواع فولاد کشف شدند.

ساخت فولاد دمشقی

قیمت این فولاد از سایر تیغه‌های فولادی بالاتر است اما این قیمت برای کیفیت بالای فولادهای دمشقی بسیار کم است. این کیفیت بالا ناشی از روشی است که با آن ساخته شده‌اند هرچند که روش اصلی همچنان مثل راز باقی مانده است و کسی نتوانسته به آن دست پیدا کند. روش ساخت این تیغه متفاوت است. با توجه به روش ساخت دو نوع تیغه دمشقی وجود دارد که عبارتند از:

۱- فولاد دمشقی ریختگی
۲- فولاد دمشقی با الگوی جوش

۱:فولاد دمشقی ریخته گری

تاکنون کسی روش اصلی ساخت آن را انجام نداده است زیرا این فولاد از نوع خاصی از فولاد به نام ووتز تهیه شده بود. فولاد ووتز نیز حدود دو هزار سال پیش توسط هندو‌ها ساخته می‌شد که از آن به عنوان ماده‌ی اولیه برای ساخت فولاد دمشقی بهره میبردند.

همین امر موجب محبوبیت این فولاد شد و شهر دمشق را به عنوان مرکز تجاری فولاد دمشقی به خصوص فروش چاقوی دمشقی می‌شناختند و معرفی میکردند.

هنگامی که در دهه ۱۷۰۰نحوه ساخت فولاد ووتز به فراموشی سپرده شد مهندسین تلاش‌های بسیاری در جهت ساخت فولاد ووتز و یا جایگزینی آن با مواد دیگر انجام دادند. اما هرگز قادر به ساخت ان ریختگی با کیفیت اولیه و اصلی آن نشدند.

ریخته گری فولاد ووتز با ترکیب کردن آهن، فولاد و زغال چوب دردمای بالا انجام می‌شد. در این شرایط آهن، کربن زغال چوب را جذب می‌کرد. سپس آرام سرد کردن آلیاژ باعث تشکیل کاربید آهن می‌شد. بعد از تهیه و تولید آلیاژ فولاد ووتز از آن به عنوان ماده‌ی سازنده‌ی فولاد دمشقی استفاده می‌کردند. فولاد دمشقی با فورج کردن آلیاژ ووتز به شکل خنجر و یا سایر اشیا تولید می‌شد. نکته قابل توجه این است که برای ایجاد شکل ظاهری موج‌دار نیاز بود تا در هنگام فورج کردن دما ثابت باشد.

۲:فولاد دمشقی با الگوی جوش

چاقوهای امروزی که ساخته می‌شوند ، بسیاری از خواص این فولاد را دارند. در این روش اهن و فولاد را روی هم قرار می‌دهند و به وسیله‌ی یک چکش در دمای بالا آن را فورج می‌کنند تا اتصال بین آن دو برقرار شود. محل اتصال با یک فلاکس آب بندی می‌شود تا از نفوذ اکسیژن جلوگیری کند. قیمت فولاد دمشقی به اندازه‌ی آن و این که چند لایه فولاد روی هم قرار بگیرند بستگی دارد. به طور کلی می‌توان گفت روش ساخت چاقوی دمشقی در تعیین قیمت برای فروش چاقوی دمشقی یا خرید فولاد دمشقی دخیل است.

•